روين جو چهرو/ راجن مڱريو: (ڪتاب جو جائزو)
سانگھڙ جتي جي رستن تي سڄو ڏينهن چنگُچي (Qing Qi) ڀنڀورين جيان ڀون ڀون ڪنديون ٿيون وتن، ها! اهو
سانگھڙ آهي جتي شايد سنڌ جي ٻين شهرن کان وڌيڪ وڻڪار نظر اچي ٿي. شهر جي سڀني رستن
تي ، گھرن جي اڱڻن تي، سرڪاري آفيسن جي اڳيان، ڪاليجن ۽ اسڪولن ۾ تمام گھڻي وڻڪار
ٿيل آهي. وڏا واڏ وڻ جن ۾ نم، سرهه، پپر، ٽالهي ۽ نيو ڪلپٽس جي وڻن جي اڪثريت شامل
آهي. وري شهر جي ٻاهر چوڌاري ٻنيون جن ۾ ڪپهه جو فصل، ڪمند ، جوئر، ٻاجھري، ڪيلن
جا باغ، انبن جا باغ ، ليمن ۽ ڄمن جا باغ ان کان علاوهٰ ٻيا مُند آهر فصل ۽ ميوا جام ٿين ٿا مطلب ته چوڌارين ساوڪ ئي ساوڪ نظر
اچي ٿي.اهڙي سدا آباد شهر ۾ وري سدا جوان
رهندڙ سنڌي قوم جا قبيلا جن جي بهادريءَ انگريز سرڪار جا واڄٽَ وڄائي ڇڏيا ها،
جنهن جو پڙاڏو اڄ به تاريخ ۾ واضع ٻُڌڻ ۾اچي رهيو آهي.
مان ڄامشوري جي پٿريلي ڌرتيءَ جو
رهواسي سوچيان ٿو ته ڄامشوري جا اُهي ’شهيد‘ جن ’ڪارن‘ سان ويڙهه ڪندي پنهنجو رت
ڏنو ۽ هِنَنِ ’سانگھڙ جي شهيدن‘ جن گورن سان ويڙهه ڪندي پنهنجو رت ڏنو . تنهن ٻنهي
جي رت ۾ ڪهڙو فرق آهي؟ آءُ اهو به سوچيان
ٿو ته ڪالهه جي گورن ۽ اڄ جي ڪارن ۾ ڪهڙو فرق آهي! اهي سنڌي
قوم جي مختلف ذاتين وارا قبيلا”حُرَ“ جي نالي سان مشهور آهن. جن پنهنجي
رهبر، هادي ۽ مرشد جي حڪم تي ڌرتيءَ مٿان قبضي خور انگريزن سان ويڙهه ڪندي ساهه
ڏنو پر پنهنجي مرشد مٿان ويساهه نه ڇڏيو.
سانگھڙ
شهر ۾ سنڌ جي ڏاهن اديبن جي تنظيم سنڌي ادبي سنگت جي پڻ شاخ قائم آهي. سنڌ جي اديبن
شاعرن ۽ دانشورن جي هي واحد تنظيم آهي، جنهن ورهاڱي کان وٺي اڄ تائين ادب ۽ ٻولي
جي واڌ ويجھ لاءِ هڪ اڻٿڪ ويڙهه ۽ ڪوشش ڪئي آهي. اهوئي سبب آ جو هتان جا سنگتي حر
تاريخ تي “ جھونگار “۽ منصور“ جھڙا ميگزين منظر عام تي آڻي رهيا آهن ان کان علاوهَ
سنگت جي ٻين ميمبرن جا پڻ تخليقي ڪتاب شايع ٿيندا رهيا آهن جنهن مان اسان جي دوست
“ راجن مڱريو“ جي ڪهاڻين جو ڪتاب “ روين جوچهرو“ پڻ هڪ نج ادبي ڪتاب طور ظاهر
ٿيوآهي. سنڌي ادبي سنگت اهو پليٽفارم آهي جتان دوستين به جنم ورتو آهي ۽ اختلاف به
پيدا ٿيا آهن. اهي دوستيون ادب ۽ ٻوليءَ جي بنياد تي جڙنديون آهن. پر انهن ۾ هڪ
فرق آهي، اهو ته دوستيون صرف محبت جي
بنياد تي پيدا ٿينديون آهن۽ دشمنيون وري مفاد جي ڪري جڙنديون آهن. اهو محبت ۽ مفاد
جو تضاد ازل کان هلندڙ آهي. منهنجو به راجن مڱريو سان واسطو سنڌي ادبي سنگت جي
پليٽفارم تان محبت جي بنياد تي شروع ٿيو ۽ اسان جي محبت جو مرڪز سنڌي ادب، ٻولي ۽
سنڌ آهي.
راجن جي ڪتاب “روين جو چهرو“ جي نالي
سان جنهن ۾ ڪل سترهن ڪهاڻيون ترتيب وار ڏنل آهن. ڪهاڻيون ڏاڍيون ساديون ۽ مقصد
واريون آهن. اهي ڪهاڻيون مشاهداتي تاثراتي ۽ محسوساتي آهن. سڀني ۾ حقيقت تان پردو
کنيو ويو آهي. مثال طور ” تتل لوهه ، ڪبوتري گلوبائيزيشن ۽
جواري“ اهي اهڙيون ڪهاڻيون آهن، جن ۾ ليکڪ جيڪي ڏٺو ۽ محسوس ڪيو تنهن کي
اُنهيءَ انداز۽ نموني سان لکي اسان سڀني آڏو ظاهر ڪري ڏيکاريو آهي. راجن جي ڪتاب
”روين جو چهرو“ تي جيڪڏهن تنقيدي نظر وجهي بي ته هي سڀ ڪهاڻين ڪي گهري مطلب واريون
ڪونه آهن يا ادبي ٽيڪنيڪ جي لحاظ کان به
مڪمل خا مين کان خالي ڪو نه آهي. ڪن ڪهاڻين ۾ ڳالهه اڌوري ڇڏي وئي آهي. جيئي ڪهاڻي “والي“ آهي. پر ان جي جاءِ تي ڪهاڻي
“ تتل لوهه “ پُر ۽ پُر مطلب آهي. راجن جون ڪهاڻيون بلڪل ساديون آهن. هن جن مسئلن
کي کنيو آهي. اهي نهايت ننڍڙا پر اسان
هيٺين طبقن جي ماڻهن لاءِ ڏاڍا اهمُ آهن. اسان جي سماج ۾ اسان جي پنهنجن ڏانهن
رويا آهن! انهن کي ڏاڍي سادي نموني پيش ڪيو آهي. ائين جيئن استاد بخاريءَ جي شاعري
سادي ۽ سلوڻي آهي. خود راجن به سادو ۽ معصوم نوجوان آهي. سندس رويا پڻ سدا
آهن. پوءِ ڀلا! سندس لکڻيون ڇو نه ساديون
هجن!. ڪنهن ڏاهي جو قول آهي. ته ”دنيا ۾ وڏي ۾ وڏو پاپ (گناهه) لفظن جي هيراڦيري
ڪرڻ آهي“ هن ڪتاب ۾ اهڙي ڪابه ڳالهه نظر نه ٿي اچي. ڪتاب ۾ سڌي ڳالهه، نج ادبي
انداز ۾ ڪيل آهي. جيڪا راجن مڱريو جي ڏاهپ ۽ سادگيءَ جو هڪ وڏو مثال آهي.
نوٽ:
هي مضمون 20.12.2002ع جي شام جو ڪتاب جي مهورتي تقريب ۾ پڙهيو ويو.
کوئی تبصرے نہیں:
ایک تبصرہ شائع کریں